27 Mart 2024 Çarşamba

Matematik Riemann'dır

Genç matematikçi sunumunu henüz bitirmişti. Profesörler bir birine bakıp "böyle geometri mi olur" der gibi gülümsüyordu. 

Oysa onun gözleri hemen Gauss'un boş sandalyesine gitmişti. 

Büyük usta dışarı çıkmış yürüyordu. Peşinden koştu, "nasıl buldunuz?"... Üstad Carl Friedrich Gauss yıldızlara baktı ve "benim devrim kapandı, yeni bir çağ başladı" dedi. 

Georg Friedrich Bernhard Riemann. Alman matematikçi. 

1826'da Jameln'de doğdu. Çocukluk döneminde sağlığı iyi değildi. 1846'da babasının isteği üzerine Göttingen Üniversitesi İlahiyat Fakültesine kaydolduysa da daha sonra bu bölümden aynı üniversitenin felsefe bölümüne geçiş yaptı. Göttingen'e bir yıl devam ettikten sonra Berlin Humbolt Üniversitesine geçti. 

Berlin'de iki yıl kaldıktan sonra Göttingen'e geri döndü. Bir buçuk yıl kadar Wilhelm Eduard Weber'in laboratuarında asistanlık yaptı. 1850'de matematiksel fizik alanında düzenlenen seminere katıldı. Fizikte dörtten büyük boyutları ele almayı öneren ilk bilim insanı oldu. 

1851'in sonlarına doğru kompleks değişkenli fonksiyonların genel teorisi konusundaki “Grundlagen für eine allgemeine Theorie der Functionen einer veränderlichen complexen Grösse” başlıklı doktora tezini sundu. Danışmanı Gauss'tu. Günümüzde bu tez kompleks analizin tek kutsal kitabıdır. 

Gauss ondan geometrinin 2000 yıl önce atılan temellerini yıkmasını istiyordu. Bunun üzerine en önemli çalışması Riemann geometrisi ortaya çıktı. 

Çalışmalarında Öklid aksiyomlarının aşikar değil ampirik doğrular olduğunu gösterdi. 

1859'da Göttingen'de Drichlet'ten boşalan matematik bölüm başkanlığına getirildi. Ancak 1862'de tüberküloza yakalandı. Zatülcenp geliştirdi. 

Son yıllarının çoğunu İtalya'da geçirdi. İtalyan matematikçileri etkiledi. 1863 kışını Sicilya'da geçirmişti. Göttingen'e döndüyse de 1866'da İtalya'ya tekrar gitti. Bir süre Maggiore Gölünün kuzeyindeki Selasca köyünde kaldı. Birkaç hafta sonra bu köyde öldü. -Otuz dokuz yaşındaydı-.

Biganzolo köyüne defnedildi. 

Dedekind, Riemann'ın ölümünden bir gün öncesini tarif ederken "O incir ağacının altında, harika manzaranın eşliğinde neşe ile kaplanmış ruhunu  dinlendiriyordu. Hiçbir zaman tamamlayamayacağı son çalışmasını gözden geçiriyordu." diyecekti. Riemann öldüğünde, Riemann hipotezi üzerinde, bin yılın en önemli problemi üzerinde çalışıyordu.

Mezar taşına "Hier ruhet in Gott Georg Friedrich Bernhard Riemann, Prof. zu Göttingen, geb. in Breselenz 17. Sept. 1826, gest. in Selasca 20. Juli 1866. Denen die Gott lieben müssen alle Dinge zum Besten dienen." yazıldı.  

Ölümünden sonra Riemann geometrisi izafiyet teorisinin temelini oluşturdu. Einstein, uzayın eğriliği ile ilgili hesaplamalarını Riemann geometrisi sayesinde yapacaktı.

Söze gerek yok. Bugün, yirmi birinci yüzyılda, grup Riemann'dır. Sayılar teorisi Riemann'dır. Graf, lineer cebir Riemann'dır. İntegral, kompleks analiz, geometri, trigonometri Riemann'dır. Diferansiyel denklem, metrik, tensör Riemann'dır.

Matematik Riemann'dır!

Riemann matematiktir!

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder