(67) Müeyyedzâde Abdurrahman Efendi'nin Eserleri

Safer 860’ta (Ocak 1456) Amasya’da doğdu. Dedesi Kâzerûniyye şeyhlerinden Şemseddin Müeyyed Çelebi’den dolayı Müeyyedzâde lakabı ile tanındı. Gençlik yıllarında Şehzade Bayezid ile tanışma fırsatı buldu ve yakınları arasına girdi. Şehzade Bayezid’in içki ve eğlenceye alıştırılmasında Müeyyedzâde’nin önemli etkisinin olduğu şeklinde kendisini çekemeyenlerin Fâtih Sultan Mehmed’e yaptığı şikâyet neticesinde padişah tarafından şehzadenin hasekisi Hızırpaşazâde Hacı Mahmud’la birlikte idamına ferman çıkarıldı.

Ancak ferman henüz Amasya’ya ulaşmadan bundan haberdar olan Şehzade Bayezid’in yardımı ile o sırada Memlükler’in elinde bulunan Halep’e kaçtı. Şîraz’a giderek Celâleddin ed-Devvânî’den icâzet aldı. Fâtih Sultan Mehmed’in vefatı üzerine Şehzade Bayezid tahta çıkınca önce Amasya’ya döndü. Devvânî’nin eser ve görüşlerinin Osmanlı sahasında yaygınlaşmasında etkili oldu. Anadolu ve Rumeli kazaskerlikleri görevlerine getirildi. Yeniçerilerin baskısı neticesinde Rumeli kazaskerliğinden azledildi. Yavuz Sultan Selim döneminde tekrar Rumeli kazaskerliğine tayin edildi. Kemalpaşazâde, Ebüssuûd Efendi, Hâfız-ı Acem, Zâtî ve Necâti Bey gibi birçok âlim ve şairi himayesine aldı. Kaynaklarda Müeyyedzâde’nin 7000 ciltlik bir kütüphanesi olduğu bildirilmektedir.

ESERLERİ

1. Mecmaʿu’l-fetâvâ (Eserin kütüphanelerde değişik adlarla çok sayıda nüshası bulunmaktadır. Mecmaʿu’l-fetâvâ: Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi, nr. 1240; Hüsrev Paşa, nr. 100. El-Fetâvâ: Süleymaniye Ktp., Hasan Hüsnü Paşa, nr. 376; İbrâhim Efendi, nr. 519; Damad İbrâhim Paşa, nr. 718. Mecmûʿatü’l-mesâʾil: Süleymaniye Ktp., Damad İbrâhim Paşa, nr. 653. El-Mesâʾilü’l-münteḫabe fi’l-fetâvâ: Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar, nr. 1191. Muʿînü’l-ḳuḍât: Süleymaniye Ktp., Erzincan, nr. 53. El-Mecmûʿatü’l-fıḳhiyye: Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 1151).

2. Risâle fî taʿẓîmi’n-nebî (Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 1713).

3. Terġībü’l-lebîb (Süleymaniye Ktp., Damad İbrâhim Paşa, nr. 624, Esad Efendi, nr. 947; Nuruosmaniye Ktp., nr. 2038; Köprülü Ktp., nr. 691; Beyazıt Devlet Ktp., Umumi, nr. 2736, Veliyyüddin Efendi, nr. 1521).

4. Risâle fi’l-cüzʾi’lleẕî lâ yetecezzeʾ (Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 5414).

5. Risâle fi’l-mevcûdâti’l-ḫâriciyye (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 1161).

6. Risâle fî ḥalli’ş-şübühâti’l-ʿâmme (Süleymaniye Ktp., Çorlulu Ali Paşa, nr. 304).

7. Risâle fî naḳżi’l-vużûʾ (Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbi Efendi, nr. 2029/1)

8. Risâle fi’l-ḥac 

9. Risâle fî ḥikmeti’t-taḥrîr (Süleymaniye Ktp., Kasidecizâde Süleyman Sırrı, nr. 710).

10. Risâle fî müşkilâti mesâʾili ʿilmi’l-ferâʾiż (Köprülü Ktp., nr. 1596).

11. Ḥâşiye ʿalâ Ḥâşiyeti Mîr Ebi’l-Fetḥ ʿalâ Şerḥi Âdâbi’l-ʿAḍudî (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3027).