Friedrich Ludwig Gottlob Frege, Alman matematikçidir.
1848'de Wismar'da doğdu. Dil ve mantık üzerine erken yaşta farkındalık kazandı. 1869-1873 yılları arasında Jena ve Göttingen üniversitelerinde matematik, fizik, kimya ve felsefe okudu. Dönemin büyük ismi Hermann Lotze’den aldığı felsefe dersleri, mantığa olan yaklaşımını şekillendirdi. 1873'te Göttingen'de "İmgesel Şekillerin Düzlemdeki Geometrik Temsili" üzerine yazdığı teziyle doktorasını tamamladı.
1874’te Jena Üniversitesi’nde ders vermeye başladı. 1879'da yayınladığı Begriffsschrift (Kavram Yazısı), Aristoteles'ten beri mantık alanındaki en büyük sıçrama kabul edilir. İlk kez "niceleme mantığını" (her/bazı operatörlerini) ve yüklem mantığını kurdu. Ancak bu eser o dönemde neredeyse hiç anlaşılmadı ve sert eleştiriler aldı. Frege, bugün kullandığımız mantık notasyonundan çok farklı, dikey ve dallanan bir diyagram sistemi kullanıyordu. Frege'nin amacı, matematiğin aslında sadece karmaşık bir mantık olduğunu kanıtlamaktı. 1884'te en ünlü eserlerinden biri olan Die Grundlagen der Arithmetik’i (Aritmetiğin Temelleri) yazdı. Bu kitapta sayı kavramını mantıksal nesneler olarak tanımladı. Sayıların psikolojik bir olgu (zihnimizdeki bir imge) olmadığını, nesnel mantıksal gerçekler olduğunu savundu. 1892'de "Über Sinn und Bedeutung" (Anlam ve Gönderge Üzerine) makalesini yayınladı. 1902'de Frege, tüm hayatının çalışması olan Grundgesetze der Arithmetik (Aritmetiğin Temel Yasaları) adlı dev eserinin ikinci cildini baskıya hazırlarken, genç Bertrand Russell’dan bir mektup alacaktı. Russell, Frege'nin sisteminin temelinde yatan küme tanımında bir çelişki bulmuştu: Kendi kendisinin elemanı olmayan kümelerin kümesi. Kitabına ünlü bir sonsöz ekledi: "Bir bilim insanı için, yapıtı biter bitmez temellerinin yıkılmasından daha korkunç bir şey düşünülemez." Bu olaydan sonra Frege'nin entelektüel heyecanı büyük ölçüde kırıldı.
1918'de emekli oldu ve Bad Kleinen'e taşındı. Hayatının sonunda matematiğin mantığa indirgenemeyeceğini düşünmeye başladı ve geometriye yöneldi. Yaşarken çok az tanınsa da Ludwig Wittgenstein, Rudolf Carnap ve Bertrand Russell gibi isimleri derinden etkiledi. Wittgenstein, Frege'nin eserlerinin "onun üzerinde ne kadar büyük bir hakimiyet kurduğunu" sık sık dile getirmiştir.
1925'te Bad Kleinen'de öldü.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder