8 Aralık 2025 Pazartesi

Jean-Baptiste Joseph Fourier

 Jean-Baptiste Joseph Fourier, Fransız matematikçidir. 

1768'de Auxerre'de doğdu. Benedictine din adamları tarafından işletilen bir bölgesel askeri koleje devam etti. Burada matematikte büyük yeteneklerini gösterdi. Ecole Royale Militaire'e yerleştirildi. Eğitimini Paris'teki Collège de Montaigu'da tamamladı. Ordunun topçu ya da mühendislik kollarından birine katılmak istiyordu. Ecole Militaires müfettiği Legendre'dan aldığı tavsiye mektubuna rağmen başvurusu reddedildi. Kilisede çalışmaya başladı. Bir Benedictine manastırı olan St. Benoît-sur-Loire'da papaz çömezi oldu. Ecole Militaire'de ders vermek üzere Auxerre'e döndü. Académie Royale des Sciences'taki toplantıya bir makale sundu. 

Fransa'daki birçok insan gibi politikaya daldı. Bu yüzden iki kere ölümden döndü. 1794'te Comité de Salut Public'in kararıyla tutuklandı. Robespierre giyotinle idam edildikten sonra serbest bırakıldı. 

Ecole Normale'de Lagrange, Laplace ve Monge gibi önemli matematikçileri tanıma şansı elde etti. Ecole Polytechnique, ilk adı Ecole Centrale des Travaux Publiques adıyla açıldığında Lagrange ve Monge'un derslerine destek olması için yardımcı hoca olarak görevlendirildi. Çok geçmeden yeniden tutuklandı. Ecole'daki arkadaşlarının çabalarıyla salıverildi. 

1798'de Napoléon ile Mısır'a gitti, eski eserleri inceledi. Ecole Polytechnique'teki işine geri döndü. Napoléon onu Isére'e vali olarak atadı. Bu dönemde ısı iletimi teorisini geliştirdi. "Katı Cisimlerde Isı Dağılımı" başlıklı klasik monografisini 1807'de Académie Royale des Sciences'a sundu. Çalışmayı Lagrange, Laplace, Lacroix ve Monge inceledi. Lagrange, Fourier serilerin merkezi kavramına yaptığı itirazlarda çok sertti. Eserin tamamının yayımlanmasını engelledi. Poisson ve Biot yıllarca Fourier'in başarılarını küçümseyeceklerdi. 

Napoléon, vali olarak yaptığı hizmetlere karşılık Fourier'e baron unvanı verdi. Daha sonra Fourier'e kont unvanı verilerek Rhône iline vali olarak atandı. O, yeni unvan ve görevini bırakarak bilimsel çalışmalarına odaklanmak için Paris'e döndü. Bir süre işsiz kaldı, gözden düştü. Eski bir öğrencisi Seine valisi olmuştu. Vali Fourier'i Seine'deki istatistik dairesinin başına getirdi. Fourier 1817-18'de diferansiyel denklemlere uygulanan integral-dönüşüm çözümlerinin işlemsel analizle ilişkisini açıkladı. Yeniden kurulan Académie des Sciences üyeliğine seçildi. Ancak onun Napoléon'un Rhône valiliğini kabul etmesini affetmeyen 18. Louis üyeliğini onaylamayı reddetti. Yine de Fourier'in ertesi yılki adaylığı kabul edildi. Poisson'a karşı Laplace'ın desteğini kazandı. 1822'de Académie des Sciences'ın daimi sekreterliğine getirildi. 

Fourier serilerini ve Fourier analizini geliştirdiği ve makale olarak kabul ettiremediği çalışmasını 1822'de yayımladı.  Teoreminin formel ispatı Dirichlet tarafından yapıldı. 

Son yıllarında aralarında Oersted, Dirichlet, Abel ve Sturm'un da bulunduğu çok sayıda matematikçiye yardım etti. 1830'da Paris'te öldü. 

Fourier'e göre matematiksel keşiflerin en verimli kaynağı doğanın derinlemesine incelenmesiydi.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder