Edebiyatta Ekspresyonizm Çalışma Sorularının Çözümleri

1. Ekspresyonizm nerede ortaya çıkmıştır?

Ekspresyonizmin kelime anlamı dışavurumculuktur. Ekspresyonizm akımı, 1911'de Berlin'de dönemin avangard sanatını destekleyen galerilerde doğmuştur. Yaygınlaşması ise 1916 civarında olmuştur.

2. Ekspresyonizm hangi akımlara tepkidir?
Ekspresyonizm sanatçının kendi iç dünyasını gözlemlemek suretiyle elde ettiği gerçeği açığa çıkarması, dışa vurmasını esas alan sanat akımıdır. Ekspresyonizm akımı, sembolizm ve empresyonizme tepki olarak doğmuştur.

3. Ekspresyonistlerin hareket ettiği temel varsayım nedir?
Modernitenin ürettiği toplumsal kuralların ve sanayileşmenin getirdiği tekdüze hayatın arasına sıkışmış bireyin iç dünyasını teşhir etmeye dayanan ekspresyonizm, insanın her eyleminin aslında bir çeşit dışavurum olduğu tezinden hareket etmektedir.

4. Empresyonizm ile ekspresyonizm arasındaki temel farklılık nedir? 
Empresyonizm ile ekpresyonizm birbirine çok yakın teknikler kullanmış ve yan yana var olmuşlardır. Ekspresyonizmin iç dünyaya bakışı, tıpkı empresyonizmin hareketli dış dünya anlayışına benzer. Ancak empresyonizmin dış gözlem ve bakışın niteliğine önem veren anlayışına karşılık ekspresyonizm insanın iç dünyasının mümkün olduğunca dışavurumunu esas almaktadır. Empresyonistler dış gerçekliğin evrensel değil bireysel algılanışını ortaya koyarlar. Onlara göre dış dünyayla ilgili görsel gerçekliğin tek kaynağı sanatçıdır. Romanda ya da şiirde imgeleştirilen empresyonlar henüz aklın müdahil olmadığı saf formlardır. Okuyucu o empresyonun sanatçıdaki yansımasından yola çıkarak anlatılan dış gerçekliği yorumlar. Burada nesneden gözlemcinin ve okuyucunun zihnine doğru bir hareket vardır. Bir başka deyişle nesne kendini alıcının zihnine empoze eder. Ekspresyonizmde ise bunun tersine, uyarıcı olan nesne sanatçının zihninden ona doğru bir hareketle tanımlanır, sanatçı kendini nesneye doğru empoze eder. Sanatçı nesneyi kavradığında artık nesne kendi biçimini kaybetmiştir ve sanatçının şeklini alır. Ekspresyonizmde anlatılan ya da resmedilen madde sanatçının duygularını, ruh halini ve bakış açısının şekillendirdiği bir maddeyken empresyonizmde öznellik daha çok gözlemci/sanatçı ile okuyucu/seyirci arasındaki ilişkiden doğar. Empresyonizmde maddeden zihne doğru bir akış vardır, ekspresyonizmde ise zihinden maddeye.

5. Ekspresyonistler empresyonistlere hangi eleştirileri getirmişlerdir?
Ekspresyonistler, empresyonistleri tabiat manzaralarına verilen önem bakımından yüzeysel bulmuşlardır. Ekspresyonistlere göre sanat, insanın acılarını anlatmalıdır.

6. Ekspresyonistlere göre sanatçının temel görevi nedir?
Ekpresyonistlere göre sanatçının ilk görevi kendi iç dünyasını gözlemlemektir. İç gözlem ekspresyonist anlayışın prensipleri doğrultusunda tuvale ya da dile dökülmelidir.

7. Ekspresyonist ressamların resimlere sembolik anlam vermelerindeki amaç nedir?
Resimlere sembolik anlam vermek, ekspresyonist sanatçıların eserlerinde özgünlük yaratmak için kullandığı tekniklerden biridir.

8. Ekspresyonistler renklerin ve geometrik formların sembolik anlamlarını hangi amaçla kullanmışlardır?
Ekspresyonist sanatçılar iç gerçekliği anlatmak için renklerin ve geometrik formların sembolik anlamlarını kullanmışlardır. Bu tekniğin amacı, iç dünyanın en etkili şekilde anlatılmasıdır.

9. Ekspresyonist eserin kişisel ve bireysel olmasının nedeni nedir?
Her sanat eseri bireyseldir. Ancak ekspresyonistler iç dünyaları esere yansıtırken biçimi bozarak, renklere simgesel anlamlar yükleyerek, zengin kelime hazinesi ile farklı bir üslup yaratarak bu bireyselliği belirginleştirmişlerdir.

10. Ekspresyonistlerin "hızla çöken bir toplumda" seslerini duyurabilmek için kullandıkları teknikler nelerdir?
Temelleri Goya, Höderlin ve Rimbaud'ya dayandırılmak istenen ekspresyonizm, genç kuşağın şiddet, toplumsal çatışmalar ve savaş karşısında dile getirmeye çalıştığı bir tür başkaldırıdır. Ekspresyonistler, hızla çöken bir toplumda seslerini duyurabilmek için yoğun anlatım, temalarda şemacılık ve üslupta şiddetten yararlanırlar.

11. Ekspresyonist edebiyatın üslubunun en önemli özelliği nedir?
Ekspresyonist edebiyatın üslubundaki ortak niteliklerin başında çığlık gelir. Arkasında karanlık ve bedbin bir dünya görüşüne sahip sanatçının ruhunun isyanı bulunan çığlık toplumun içinde bulunduğu olumsuz duruma karşı yöneltilmiştir.

12. Ekspresyonizm şiir ve tiyatro türlerinde neden başarılı olamamıştır?
Şiir ve tiyatro türlerinde dikkati çeken ekspresyonizm, toplumun gerçeklerine sırt çevirdiği için pek başarılı olamamıştır. Acımasız parodiler, karikatürü aşan abartılar, kaba saptırmalarla dolu tiyatro eserleri fazla itibar görmemiştir.

13. Ekspresyonist romanın özellikleri nelerdir? 
Ekspresyonist romanda mekanlar ve zamanlar birbirine karışırken geleneksel roman kişileri yok edilmeye çalışılır. Alfred Döblin romanlarında bu eğilimi daha sistemli hale getirir ve fütürizme yakın bir biçim kaygısı içinde verir.

14. Ekspresyonist sinemanın temel özellikleri nelerdir?
Ekspresyonizm 1. Dünya Savaşı sonrası sinemada da etkili olmuştur. Kişilerin ruh durumlarının biçim simgeciliği ile anlatıldığı bu yıllarda dekorlarda çarpıcı karşıtlıklar, gerçek dünyanın şekillerinin bilerek bozulması ve ışık oyunları öne çıkmıştır.

15. Ekspresyonist eserlerde soyutlamanın sık kullanılmasının sebebi olabilir?
Edebiyatta soyutlama, iç halleri dış dünyadan ve nesnelerle hallerin dilsel karşılıkları dışında başka ifadelerle anlatmak demektir. Ekspresyonizme göre ortada somut bir dil olsa da iç hallerin sanatçı tarafından resme yada yazıya dökülmesi bireyselliğin yanı sıra mutlak soyutlamayı da gerektirir. Bu nedenle ekspresyonist eserlerde soyutlama çok kullanılır.

16. 20. yüzyılın ilk ekspresyonist grubunun adı nedir?
20. yüzyılın ilk ekspresyonist grubu Fovlardır. Henri Matisse tarafından Fransa'da kurulmuştur. Fovistlerin en önemli özellikleri yüzeysel anlatım, renk ve konturların asıl öğe olması, derinliğe yer verilmemesi ve renk kullanımının parlak ve vurucu renklerle sınırlı olmasıydı.

17. 20. yüzyılın ilk manifestolu ekspresyonist grubunun adı nedir? 
20. yüzyılın ile manifestolu ekspresyonist grubu Die Brücke grubudur. Die Brücke, Dresden'de kurulmuştur.

18. Fovist resimlerin en önemli özelliği nedir?
Fovist resimlerin en önemli özelliği parlak ve zıt renkleri kullanmalarıdır. Fovist eserler bu yollar anti-natüralist bir tavrı yansıtmaktadırlar.

19. Der Blaue Reiter grubunu, Die Brücke grubundan ayıran nedir?
Der Blaue Reiter (Mavi Süvari) ve Die Brücke (Köprü) gruplarının her ikisi de Afrika kaynaklı kültürel nesneler, Alman ve Rus halk sanatı ürünleri, çocuk resimleri, ortaçağ heykelleri gibi benzer kaynaklardan beslenmiştir. Yine iki grup da realizm, natüralizm ve empresyonizme tepkiliydi. Ancak Die Blaue Reiter'ı, Die Brücke'den grubun farklı anlayışlara açık olması ve figürden çok soyut dışavurumculuğa yönelmesi açısından ayırmak mümkündür.   

20. Ekspresyonizmle aynı zamanda Fransa'da hangi akım etkili olmaya başlamıştı?
Ekspresyonizmle aynı zamanda Fransa'da etkili olmaya başlayan akım primitivizmdir. Primitivizm modernitenin argümanlarına ve sonuçlarına bir çeşit itirazdır. Bu itiraz Batılı sanatçıların ilkel toplumların sanatına yönelik ilgisinden beslenmiştir.