Andrey Andreyeviç Markov, Rus matematikçidir. Modern olasılık teorisinin ve stokastik süreçlerin temellerini attı.
1856'da Ryazan'da doğdu. Ailesi St. Petersburg’a taşındı. Babası burada Orman Müdürlüğü’nde ve çeşitli mülklerin idaresinde çalıştı. Andrey’in küçük kardeşi Vladimir de matematikle ilgileniyordu ancak genç yaşta verem nedeniyle hayatını kaybetti. St. Petersburg Üniversitesi'nde yüksek öğrenimini tamamladı ve Pafnuty Chebyshev ile Aleksandr Lyapunov gibi dönemin önde gelen Rus matematikçilerinden ders aldı. Üniversitede uzun yıllar hocalık yaptı. Kısa sürede profesörlüğe yükseldi. Tatil günlerinde öğrenmeye istekli öğrenciler için ek dersler düzenledi. Markov, bağımlı deneyler teorisini incelemeye odaklandı. Geleneksel olasılık teorisi çoğunlukla bağımsız olaylar üzerine kuruluyken, Markov, bir sonraki olayın olasılığının mevcut olaya bağlı olduğu süreçleri matematiksel olarak modellemenin bir yolunu aradı. Geleneksel bağımsızlık varsayımını sorgulayan ilk çalışmalarını 1890'lı yıllarda yaptı. 1906 yılında yayımladığı makalelerle, belleksiz stokastik süreçler kavramını tanıttı. Markov, 1913 yılında Puşkin’in ünlü eseri Yevgeni Onegin’i kullanarak bağımlı olaylar dizisi fikrini somutlaştırdı. Markov, Çarlık Rusyası döneminde dini otoriteye karşı çıkışıyla da bilinir. 1913’te Ortodoks Kilisesi’nin bir bildirisine karşı protesto amacıyla kiliseden ayrıldığını duyurdu. Bu, dönemin Rusya’sında oldukça cesur bir tavırdı. Bu şiirsel metin üzerinden yaptığı analiz, olasılık teorisinin edebiyatla buluştuğu nadir örneklerden biridir. Abram Besicovitch, Jacob Tamarkin, Georgy Voronoy gibi isimler öğrencileri arasında yer aldı. Oğlunun okulunda matematik öğretmeni emekli olunca, Markov gönüllü olarak ders verdi. Oğlu: Andrey Markov Jr. Babasının izinden giderek matematikçi oldu. Özellikle matematiksel mantık ve küme teorisi üzerine çalıştı. 1922'de Petrograd'da öldü.
20. yüzyılın ikinci yarısında, Markov'un temel zincirleri, yapay zekâ, sinyal işleme ve optimizasyonun en kritik alanlarını oluşturmak üzere gelişmiş modellere dönüştürüldü. Markov’un harf analizi, Shannon’ın bilgi teorisi çalışmalarına ilham verdi. Bu yaklaşım, dildeki istatistiksel bağımlılıkları modellemek için kullanıldı. Google’ın PageRank algoritması, Markov zincirlerinin modern bir uygulamasıdır.
Eserleri: Olasılık Hesabı (1890), Neredeyse Her Yerde Yakınsayan Seriler Üzerine (1900), Bağımlı Olaylar İçin Büyük Sayılar Yasasının Genelleştirilmesi (1906), Rastgele Değişkenlerin Özelliklerinin İncelenmesi (1910), Bir Metnin İstatistiksel İncelemesine Örnek (1913), Zincirlerin Olasılık Teorisi Problemlerine Uygulanması (1914), Kısmi Türevli Denklemlerle Tanımlanan Bazı Fonksiyonlar Üzerine (1915), Seçme Eserler (1923)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder